Fatih KILIÇARSLAN*

Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

 

ÖZET

T.C. Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde sosyal hizmet uzmanlarının temel hizmet birimi sosyal servis, servisin temel elemanı SHU’ dır.

Sosyal servislerde yapılan çalışmaları şöylece gruplamak mümkündür. Öncelikle sorunun tespiti ve analizi, mümkünse sorunu yaratan durumların ortadan kaldırılması, gerekiyorsa sosyal kişisel veya sosyal grup çalışması yapılması, ilgi duyulan alanlara yönlendirilmesi sosyal, kültürel, eğitsel çalışmalara sportif etkinliklere katılımının sağlanması, hastaların tedavi ve rehabilitasyon sürecini destekleyici ve tedavi sürecine ailelerin katılımını sağlayıcı mesleki etkinliklerinin yanı sıra sosyal destek kurumları ile işbirliği ve koordinasyon içersinde mesleki rollerini yerine getirir.

Psikiyatri tedavi kurumlarında çalışan sosyal hizmet uzmanının temel görevlerinden birisi, hasta ile ilgili olarak sosyal inceleme raporu hazırlamaktır. Sosyal inceleme raporu, müracaatçı ile sosyal hizmet uzmanı arasındaki ilişkiye dayanılarak hazırlanır.

Sosyal Servis Sosyal Hizmet Uzmanlarınca sosyal inceleme raporu 9. 10. 2006 tarihinde 3. Psikiyatri Poliklinik Hastası E.D. hakkında 2022 sayılı yasa gereğince maaş bağlanabilmesi amacıyla yapılmıştır. Sosyal inceleme raporunda Baba G.D.“ 52 yaşında, çalışmadığını iki kişi ile evliliği 14 çocuğu olduğunu, Muş ilinde yaşadıkları köye PKK’ lıların gelmesi ve çocuklarını istemesi, vermeyince evlerini yakması nedeniyle 1994 yılında İstanbul iline göç etmek zorun kaldıklarını belirtmiştir. Gecekondu yapmışlar ancak belediye görevlilerin yıkmasıyla yaptıkları naylonlarla çevrili barakada 7–8 ay yaşadıklarını ifade etmiştir. E.D. askerlik dönüşü sinirli davranışları, kendi kendine konuşmaya başlaması üzerine psikiyatrik tedaviye başladıklarını” belirtmiştir.

2022 yasaya göre maaş bağlanması uygundur. 2022 aylığı, E.D. güven duygusunu, aile, çevresiyle iletişimini ve uyumunu geliştirecektir.

Anahtar Kelimeler; Sosyal Servis, Sosyal Hizmet Uzmanı, Sosyal İnceleme Raporu

ABSTRACT

Social services’ main members are social workers in Ministry of Health’s Hospitals.

We can group the studies in social service like; first finding problem and analyze it, than if it is possible remove problem’s causes. İf it is necessary, make personal or group interviews. Direct the people their interests. Provide to join social, culturel, educational activities. Support patients’ cure and rehabilitation process and provide the family to join in this process. And cooperate the social support society.

One of the main duty of social worker in psychiatry cure society; to prepare social investigation report about patients. The social investigation report is based on relationship between social worker and applicant.

The social investigation report is done by social workers at BRSHH Social Service in 09.10.2006. The patient E.D. who is cured 3.Psychiatry Polyclinic apply for to take salary based on 2022 Law.

In social investigation report, E.D.’s father G.D. told that, he was 52 years old, he wasn’t working, he had married twice an has 14 children. When they had lived in Muş, The PKK came their village, and wanted to take their G.D.’s children. The PKK burned their house because he didn’t give his children. After that they had to migrate to İstanbul. The slum that they build in İstanbul, was destroyed by municipality personnels. Then they have lived 8 months in a hut which made from nylon. E.D. became nervous, began to talk with himself after he has returned military service. Because of this he began cure in psychiatry.

The social investigation report continue with information was taken E.D.’s neigbors. esult of meetings about E.D. we prove he became ill after his millitary duty, he becomes discordant, he can’t work in a job. He is suitable for taking salary from 2022 Law. This salary improve E.D.’s self confidence and harmony with people.

Key Words; Social Service, Social Worker , Social Examination Report

GİRİŞ

T.C. Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde sosyal hizmet uzmanlarının temel hizmet birimi sosyal servis, servisin temel elemanı SHU’ dır. (1)

Sosyal Hizmet mesleği; insanların problem çözme kapasitelerini arttırmayı; kaynak, hizmet ve olanak sağlayacak sistemlere müracaatçıları sevk etmeyi, bu sistemlerin etkili ve insancıl olarak işlev görmesi sağlamayı, sosyal politikaların gelişimi ve ilerlemesi için katılımda bulunmayı amaçlayan meslektir.(2)

Sosyal hizmet, sosyal sorunların çözümüne yönelik bilimsel uygulamaları içeren bir meslektir. Sosyal hizmet mesleği toplumun sorunlarına katılımını destekleyici, bireylerin özgürleşme ve sivilleşme çabalarını geliştirerek birey, grup ve toplumla çalışır. İnsan odaklı uygulamaları içerir. Din, dil, sınıf farkı gözetmeden mesleki uygulamalarını yürütür. Sosyal hizmet uzmanları, mesleki bilgi ve becerileri ile toplumsal barış ve uzlaşmanın çabası içersinde açık iletişim ve katılımı önemseyerek rol ve fonksiyonlarını ortaya koyar.

Psikiyatrik tedavi sürecinde ağırlık, psikiyatrist ile sosyal hizmet uzmanı arasındaki ilişki yönüne kaymıştır. Psikiyatrist, tüm bakım ve tedavi etkinliklerinin genel sorumlusudur. Sosyal hizmet uzmanı, onun sorumluluğu alanındadır. Dolayısıyla her ikisi arasında sıkı bir işbirliğinin, meslekî bilgi ve beceri yönünden dayanışmanın ne denli gerekli olduğu acıktır. Daha da ileri giderek psikiyatrik ortamda sosyal hizmetin verimliliği, büyük ölçüde psikiyatrisin sosyal hizmeti nasıl algıladığına ve bunun sonucu olarak psikiyatrik sosyal hizmet uzmanına yönelik tutumlarına bağlıdır denebilir(3)

Standardında sosyal hizmet uzmanı bulunan yataklı tedavi kurumlarında bir sosyal servis kurulur. Birden fazla sosyal hizmetler uzmanı bulunduğu takdirde, içlerinden baştabip tarafından görevlendirilen bir tanesi bu servisin amirliği görevini de yürütür.

Sosyal servis, yataklı tedavi kurumlarına müracaat eden, yatan ve kurumdan çıkan hastaların sosyal ve ekonomik sorunlarının saptanması, çözümlenmesi, hastanın çevresi ve ailesiyle ilişkilerinin sağlanması, kurumun halkla ilişkiler işlerinin yürütülmesi ile görevlidir. Ayrıca kurum personelinin karşılıklı ilişkilerinde ve sosyal sorunlarında danışma ve yardım sağlama görevini de yapar.(4)

Psikiyatri tedavi sürecinde hasta ve ailesinin tedavi sürecine aktif katılımını engelleyen sosyal, ekonomik ve çevresel sorunların giderilmesinde sosyal hizmet uzmanları sosyal hizmet ve yardımlaşma kurumları ile işbirliği içersinde tedavi süreci ve taburculuk sonrasında mesleki uygulamalarını gerçekleştirerek hasta ve ailesine sosyal destek hizmetlerini yürütür. (5)

Sosyal inceleme raporu, aile ve çevresel koşulların bireyin hastalığı ile etkileşimini, teşhisini ve hastalık seyrinin iletişimini, rol ve sorumluluklarını ne yönde etkileyeceğini belirleme açısından başvurulan değerlendirme raporudur. Böylece hastanın göreviyle ilgili sorumlulukları yerine getirip, getirmeyeceği kararında sosyal inceleme raporları tedavi ekibine katkı sağlamaktadır.

 

OLGU

YÖNTEM VE METOD

Psikiyatri tedavi kurumlarında çalışan sosyal hizmet uzmanının temel görevlerinden birisi, hasta ile ilgili olarak sosyal inceleme raporu hazırlamaktır. (6) Sosyal inceleme raporu, sosyal hizmet uzmanı müracaatçı arasındaki ilişkiye dayanılarak hazırlanır.

Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sosyal Servis Sosyal Hizmet Uzmanlarınca sosyal inceleme raporu 9. 10. 2006 tarihinde 3. Psikiyatri Poliklinik Hastası E.D. hakkında 2022 sayılı yasa gereğince maaş bağlanabilmesi amacıyla yapılmıştır.

SOSYAL İNCELEME RAPORU

Baba G.D. ile yapılan görüşme;“ 52 yaşında olduğunu, iki kişi ile evliliğinden 14 çocuğu olduğunu ve işsiz olduğunu belirtmiştir.

Muş ‘un bir köyünde yaşarken köye gelen PKK’ lıların çocuklarını istemesi, aile buna razı olmayınca da evlerini yakması nedeniyle 1994 yılında İstanbul’a göç etmek zorunda kaldıklarını, kalacak yerlerinin olmaması nedeniyle bir gecekondu yaparak orada yaşadıklarını ancak belediye görevlilerinin kaldıkları gecekonduyu yıkması nedeni ile kendilerine naylonlarla çevrili bir baraka yaptıklarını ve orada 7-8 ay yaşadıklarını ifade etmiştir.

Oğlu E.D.nin askerlik dönüşü sinirli davranışlarının olduğunu, kendi kendine konuşmaya başladığını, sürekli el kol hareketleri yaptığını, ailesinden kimsenin sözünü dinlemediği, sürekli geçmişini hatırladığı ve evlerinin yakıldığı zaman hakkında konuştuğu, cansız nesnelerle konuşmaya çalıştığı, küfürlü konuştuğu ve kavga çıkardığı için insanlarla sağlıklı diyalogunun olmadığı, rahatsızlığından ötürü çalışamadığı belirtmiştir. Yakınlarının yardımı ile girdiği işlerde de sorun çıkartıp 2 günden fazla çalışmadığı, bu olumsuz davranışları nedeniyle psikiyatrik tedavi görmeye başladığı fakat hastalığını kabul etmediği için ilaçlarını düzenli kullanmadığını söylemiştir.

Sosyal İnceleme Raporu komşuları Z. Ç. ve B.Ö. dan alınan bilgiyle devam etmiş, sonuç olarak E.D. hakkında yapılan görüşmelerden; E. D.’nin köyünde yaşadığı PKK saldırısından çok etkilendiği ve bu durumu sürekli hatırladığı,rahatsızlığının askerlik dönüşü başladığı,çevresiyle iletişiminin yetersiz olduğu, agresif tavırlar sergilediği,uyum problemi yaşadığı, ,herhangi bir çalışma hayatının olmadığı, tespit edilmiştir. 2022 sayılı yasaya göre maaş alması uygundur.

2022 aylığı, E.D. nin güven duygusunu oluşturacak, aile ve çevresiyle iletişimini, uyumunu geliştirecek, aynı zamanda ailenin yetersiz olan maddi durumuna az da olsa katkı sağlayacaktır.

 

TARTIŞMA

Tarihsel gelişim sürecinde günümüz psikiyatrisinin hasta ve hastalığa yaklaşımında birleştikleri bir nokta, multidisipliner bir yaklaşımın gerektiği üzerinde odaklaşmalarıdır.

Sağlığın tanımından kaynaklanan bir yaklaşım içinde psikiyatrik hizmet birbirinden bilgi ve yaklaşım farklılığı konusunda odaklaşmış disiplin ve mesleklerin bir amaç içinde bir araya geldikleri psikiyatrik tedavi ekiplerince karşılanmaktadır.

Günümüz hizmet yaklaşımı, pek çok alanda olduğu gibi, ruh sağlığı alanında belirli meslek elemanlarını bir ekip oluşturarak çalışmasının son derece gerekli olduğu doğrultusundadır.(7) Bu ekip üyelerinde birisi sosyal hizmet uzmanları ve psikiyatrik tedavi kurumları içersinde çalışma birimi sosyal servislerdir.

İlgi Yoksunluğunun Sağaltımı Yaklaşımının dayandığı bilimsel temellere gelince; ABD 'de Minnesota çalışmalarından elde edilen bulgu da sudur: Hekimlere başvuran hastaların yaklaşık %40'ini tıbbi şikâyeti olanlar diğer %60'ini ise tıbbi sosyal hizmet ihtiyacı karşılanamayanlar oluşturmaktadır. Eyalet de hastalar üzerinde yapılan bir araştırmada, taburcu aşamasına gelmiş hastaların tıbbi tedavi gördükleri halde tam anlamı ile iyileşmedikleri ve 3/5'inin kendileri için Sosyal Çalışma yapılmadan ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyiliğe ulaşmadıkları ortaya çıkarılmıştır. Sözü edilen Sosyal Çalışmanın tanımında en belirgin öğenin hastaya gösterilen mesleki ilgi ve alakanın yoğunluğu ve tedavi amaçlı olusudur. (8)

Hasta ile ilgilenen sosyal hizmet uzmanın görevi, bireyin kişilik özelliklerine ve ihtiyaçlarına uygun bir sosyal ortamı ve sağlığına yeniden kavuşmasını hızlandırmaktır. Sosyal hizmet uzmanı hastanın kişisel, bio- psikolojik yapısını dikkate almak suretiyle hastanın ve tedavi ekibinin mümkün mertebe beklentilerine paralel bir biçimde hayat kalitesini arttıran en uygun bir sosyal ortamın ve uyumun sağlanmasına yönelik tedbirler alır.(9)

Sosyal serviste sosyal hizmet uzmanları, klinik ekip çalışması içersinde fonksiyonel uygulamaları arasında sosyal inceleme raporları önemli yeri vardır. Hastanemizde polikliniklerinden sosyal inceleme raporu için sevk edilen hastaların aileleri, yakınları, komşuları çalışıyorlar ise mesai arkadaşlarının bir kısmı ile görüşmeler yaparak hastanın psiko-sosyal durumu, aile, çevresiyle ilişkileri, iletişim uyum ve davranış sorunları, sosyo- ekonomik durumu, işyerinde performansı görüşmelerle değerlendirilerek tedavi ekibine veya sağlık kurul heyetine sunulur.

Tedavi ekibi ve sağlık kurulu hastanın klinik tanı, malulen emekliliğine uygunluğu, sakat ve malul aylığı, silah ruhsatı alınımı, evlilik durumu, çocuğun velayeti, mahkûmlar, polislerin silahlı göreviyle, öğretmenlerin ve diğer kamu personellerin görevlerini sürdürmeleri ya da yeniden aktif görevlerine dönüp, dönmeyecekleri ile ilgili sosyal inceleme raporları sosyal hizmet uzmanlarınca hazırlanmaktadır.

Bu olguda, 3. Psikiyatri Poliklinik Hastası E.D. hakkında 2022 sayılı yasa gereğince maaş bağlanabilmesi amacıyla sosyal inceleme raporu yapılmıştır. Sosyal İnceleme raporunda baba G.D komşuları Z. Ç. ve B.Ö. dan alınan bilgiyle devam etmiş, alınan bilgilerin içeriğinde, E. D.’nin köyünde yaşadığı PKK saldırısından çok etkilendiği ve bu durumu sürekli hatırladığı,rahatsızlığının askerlik dönüşü başladığı,çevresiyle iletişiminin yetersiz olduğu, agresif tavırlar sergilediği,uyum problemi yaşadığı, ,herhangi bir çalışma hayatının olmadığı, tespit edilmiştir. Aile göç nedeniyle sosyal, ekonomik ve uyum sorunları yaşamakta büyük şehir hayatına adaptasyonda güçlükler çekmektedir. Geçmişte yaşanan PKK saldırısı hastan üzerinde travma tik etkiler gösterip iletişim, davranış sorunlarına yol açıp normal dışı tutum göstermesinde etkili olduğu düşünülmektedir.. 2022 sayılı yasaya göre maaş alması uygunluğunun tespitinin yanı sıra 2022 aylığı, E.D. nin benlik saygısı, aile ve çevresiyle iletişim ve uyumunu geliştireceği görüşmelerde belirlenmiştir. Böylece E.D ve ailesine sosyal yardım kurumlarınca ekonomik destek sağlanarak var olan sosyal ve ekonomik sorunları çözümü yönünde katkı sağlanmış olacaktır.

Ruh sağlığı tedavi hizmetlerinde hasta, ailelerin karşı karşıya kaldığı sosyal ve ekonomik sorunlarının çözümü hastanın tedavi sürecine ailenin aktif katılımını sağlayıcı ve destekleyici, hastanın toplumsal hayat içersinde uyumunu geliştirici ve verimliliğini arttırarak benlik saygısı ve özgüvenini güçlendirerek tedavinin verimliliği olumlu etkilemektedir. Bu süreçte ruh sağlığı tedavi kurumlarında sosyal servis ve sosyal hizmet uzmanları tedavi ekibi içersinde önemli rol ve fonksiyon ortaya koymaktadırlar.

KAYNAKÇA

1. Thomas, Martin ve John Pierson. Dictionary of Social Work. 5. Edit. London: Collins Educational, 2001.

2. Duyan, Veli. “ Tıbbi Sosyal Hizmet” . Sağlık ve Tolum Dergisi. Yıl 10, Sayı 1, Ocak- Mart 2000

3. AR I KAN. Ç. Psikiyatrik Sosyal Çalışma ve Psikiyatrik Ortamda Ekip Çalışması, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Yüksek Lisans Tezi. Ankara, 1985.

4. T.C. Sağlık Bakanlığı; Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, Madde 35; R.G. Tarihi:13.01.1983 R.G. Sayısı:17927

5. T.C. Sağlık Bakanlığı; Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, Madde 126; R.G. Tarihi:13.01.1983 R.G. Sayısı:17927

6. Uluğtekin, Sevda. Çocuk Mahkemeleri ve Sosyal İnceleme Raporları. Ankara: Bizim Büro, 1994

7. Özdemir, U. ( 1998 ) Psikiyatrik Sosyal Hizmet. H. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet A.D. Yayınlanmamış Doktora Tezi

8. ÇAKMAKLI, K. “Aileler İçin Sosyal Hizmet”. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları,1991.

9. Seyyar, Ali. AB. De Sosyal Hizmetler Kapsamında Tıbbi Rehabilitasyon Uygulamaları. ANKARA. Nisan, 2004.

 

*Sosyal Hizmet Uzmanı (SHU), Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi,

 

Yazışma adresi; Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi / Bakırköy- İstanbul
Email: fkilicarslan34@gmail.com>,
Tel;0212 543 65 65/ 1050
0212 466 50 96