|
|
Ahlâk, Arapça “hulk” ve “hılk” kelimelerinden
türemiştir. Birincisi, “yaratılış (fıtrat)” ve insanın yaratılış ve ruh
özelliklerinin tümünü dile getiren bir deyiminin çoğulu olarak “huylar,
seciyeler, mizaçlar, âdetler, alışkanlıklar” mânâlarına gelirken, ikincisi
“yaratılmış” veya “yaratıklar”, yani halk veya toplum anlamındadır.
“Hulk”, insanın beden ve ruh bütünlüğü ile
alâkalı olduğuna göre, ahlâk, insanın bir gâyeye yönelik olarak, kendi
isteği ile iyi davranışlarda bulunup, kötülüklerden uzak kalmak istemesidir.
Diğer taraftan fıtrat ve ahlâk arasında da tabiî
bir bağlantı vardır. Buna göre ahlâk (huy, mizaç), insanların ve toplumların
yaratışlarına, yani fıtratlarına uygun olan davranış biçimlerinin bütünüdür.
Bir başka ifadeyle, ahlâk, hem insanın
ruhî-zihnî hâllerini ve huylarını, hem de bir toplumun alışkanlık, töre ve
âdetlerini, yani moral değerleri ve(ya) sosyal ahlâkı anlatan bir terimdir.
Dolayısıyla, ahlâk, insanların ruhlarında (nefislerinde) yerleşik olan iyi
(güzel) veya kötü (çirkin) eğilimler ve davranışların, yani doğuştan gelen
veya sonradan kazanılan iyi veya kötü tavır ve hareketlerin bütünüdür.
Dolayısıyla sosyal ahlâk, temelde kalbî, mânevî
ve derunî temelinin yanı sıra, onun dışa yansıması ile fiile dönüşen, iş ve
eylem şeklinde etkinliklere konu olan bir sosyal davranış bilimidir.
İnsanların toplum içindeki davranışlarını ve
birbiriyle ilişkilerini düzenlemek maksadıyla başvurulan kaidelerin
bütünüdür.
İnsanlar arası sosyal sorumluluğu ele alan, iyi
ve güzel davranışların sosyal hayata yansıması için idealist yönlendirmeleri
gerekli gören, sosyal adalet, kardeşlik, insanlık, iyilik gibi
değerlerin-ilkelerin gözetilmesini ve onun icaplarının yerine getirilmesini
savunan, insana yaraşan iyiliğin ve güzelliğin bizzat onun eliyle
gerçekleşmesini isteyen, ahlâkı genellikle sosyal ve normatif yüzü ile
değerlendiren, ahlâkın bütün derinliği ile sosyal hayatta ve sosyal
siyasette hâkim olmasını hedefleyen, konusu ve sonuçları bakımından geniş
ölçüde sosyal bir disiplindir.
Sosyal ahlâk, sosyal barışı ve gelişmeyi olumlu
yönde etkileyen bir unsur olması hasebiyle, sosyal siyasetin önemli bir
vasıtasıdır. |
|
|
Sosyal ahlâk anlayışında ve özelliklerinde
felsefe yönünden geliştirilen değişik ilmî görüşleri genel hatlarıyla şu
şekilde sınıflandırmak mümkündür:
.1.) Meta-Ahlâk: Felsefî açıdan ahlâkî ve
sosyal ilkeleri, normatif ve pozitif esaslara göre inceleyen ahlâkî
yaklaşımdır.
1.1. Normatif Ahlâk: Aklen, fikren, fıtraten
veya vicdanen yapılması arzulanan ve toplumdan beklenen güzel-sosyal
davranış biçimleri.
1.2. Pozitif Ahlâk: Olması icab eden değil,
toplumda mevcut ve zamanla yerleşmiş olan ilkeler ve değer yargılardır.
1.)
Metafizik-Ahlâk: Metafizik
ahlâk veya bir başka ifadeyle “din ahlâkı”, ahlâk kaidelerinin kaynağını
ilahî kitaplardan almaktadır (Hıristiyan veya İslâm Ahlâkı).
Sosyal Ahlâk Felsefesi Alanında Geliştirilen
Spesifik Ekoller Şunlardır:
-
Akılcı
Ahlâk Ekolu
-
Bencil-Egoist Ahlâk Ekolü
-
Olgun-Fazilet Ahlâk Ekolü
-
His
Ahlâkı Ekolü
-
Tecrübî-Aklî Ahlâk Ekolü
-
Biyolojik-Tekâmül Ahlâk Ekolü
-
Existansiyelist (Varoluşumcu) Ahlâk Ekolü
-
Auguste
Compte Ahlâk Ekolü
-
Zihniyet Ahlâk Ekolü
-
Faydacı
(Yararcı) Ahlâk Ekolü
-
Küresel
Ahlâk Ekolü
-
Saadet
Ahlâk Ekolü
-
Vazife
Ahlâk Ekolü
-
Hıristiyan Ahlâk Ekolü
-
İslâm Ahlâk Ekolü
|