Taylan UZTÜRK
Yüksek Lisans Öğrencisi
Sakarya Üniversitesi,
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri

YUNANİSTAN’IN SAVAŞ GEÇMİŞİ

Geçmişi çok uzun yıllara hatta prehistorik tarihlere kadar uzanan bir ülke olan Yunanistan’ın savaş tarihi de bir o kadar eskidir. Ancak kayıtlara geçen ve önemli olan savaşları ise 1897 Osmanlı Yunanistan Savaşı, 1912 – 1913 Balkan Savaşı, Kurtuluş Savaşı ve 1. Dünya Savaşı, 2. Dünya Savaşı, Yunanistan iç savaşı ve Kıbrıs Harekatı’dır.

1. 1897 OSMANLI – YUNANİSTAN SAVAŞI

Osmanlı Devleti'ne ait olan Tesalya ve İyon Denizi kıyısındaki Arta limanı 1878Berlin Antlaşması uyarınca 1881 yılında Yunanistan’a verilmişti. Bu genişlemeden sonra Yunanistan’ın yeni hedefi Epir (Yanya vilayeti) ve Girit adasıydı. Bu bölgelerdeki nüfusun yaklaşık üçte ikisini oluşturan Osmanlı Rumları Yunanistan tarafından Osmanlı Devletine karşı devamlı kışkırtılıyordu.

Yunanistan’ın Osmanlı idaresindeki Rumları isyana kışkırtmaya devam etmesi üzerine Osmanlı Devleti de 17 Nisan 1897’de Yunanistan’a savaş ilan etti. Yunanlar özellikle engebeli bölgelerde Osmanlı ordusunu uğraştırırken Balkanlar'daki diğer devletlerle anlaşıp Osmanlıları iyice zor durumda bırakmayı planlamaktaydılar.

2. 1912-1913 BALKAN SAVAŞI

8 Ekim 1912 - 30 Mayıs 1913 tarihleri arasında Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'ndan oluşan Balkan Birliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki topraklarının çoğunu ele geçirdi. Arnavutluk da bağımsızlığını kazandı.Osmanlı Devleti bu savaşın sonunda Yunanistan'la Atina Antlaşması'nı yaptı. Girit ve Ege Adaları, Yunanistan'a verildi. Yunanistan'da kalan Türklerin durumu da düzenlendi.

3. I. DÜNYA SAVAŞI VE YUNANİSTAN

1. Dünya Savaşı’nda Yunanistan Türkiye ile Batı Cephesi’nde savaşmıştır. Yunanistan Ordusu'nun 15 Mayıs1919'da İzmir'e çıkmasıyla başlayıp aynı kentin 9 Eylül1922'de Türkiye'nin TBMM Hükümeti Ordusu tarafından geri alınmasıyla biten savaş. Bu cephe de 19 362 asker hayatını kaybetmiş ve 48 880 asker de yaralanmıştır.

4. II. DÜNYA SAVAŞI VE YUNANİSTAN

II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanya'sının Yunanistan Savaşı'nda ülkeye saldırması ile Nisan 1941'de başlamış ve Ekim 1944'te Almanya'nın ana topraklardan geri çekilmesi ile son bulmuştur. Geri çekilmenin ardından yine de Girit ve bazı önemli adalar 1945 Haziran'ına dek Alman askerî birliklerinin denetimi altında kalmıştır.

Yunanistan'ı ilk olarak işgâl etmeye kalkışan devlet İtalya'dır. Ekim 1940'da ülkeye saldıran İtalya'nın Yunanistan'ı almada yaşadığı başarısızlığın ardından Alman lider Adolf HitlerBalkanlar'ı kontrol altına alabilmek için ordusunu doğruca Yunanistan'a yönlendirmiştir. Hızlı bir yıldırım savaşı taktiği ile 1941 Nisan'ında ülkeye girilmiş ve Mayıs’ın ortalarına doğru Yunanistan, Almanya, İtalya ve Bulgaristan olmak üzere üç farklı devletin işgâli altında kalmıştır.

İşgâl altında olunan süre boyunca sivil Yunanistan halkı bir çok zorluk ile karşı karşıya kalmış ve 300 000 sivil açlık ve salgın hastalıklardan dolayı yaşamını yitirmiştir. Ülkenin ekonomisi tamamı ile çökmüştür. Tüm bu olumsuzluklara rağmen Avrupa'da görülen en etkili direniş hareketleri yine de Yunanistan'dan çıkmıştır. Bu güçler ülkeyi denetim altında bulunduran gruplara karşı gerilla atakları ile saldırmışlar ve büyük casusluk eylemlerinde bulunmuşlardır. 1943 yılına gelindiğinde bu direnişçi gruplar birbirleriyle çatışmalara girmişler ve tam bağımsızlığın alındığı 1944 yılında krizde olan ülkede iç savaşın çıkmasına neden olmuşlardır. Yunanistan’ın toplam kaybının 500 000 kişi olduğu belirtilmekte ve bunun Yunanistan nüfusunun %8’i olduğu tespit edilmiştir.

5. YUNANİSTAN İÇ SAVAŞI

1944-1948 yılları arasında Yunanistan'ı siyasi istikrarsızlık içine iten, etkileri 1955 yılına kadar hissedilen ve temelde sağ-sol mücadelesi olan savaştır. Yunanistan’da toplamda 54 000 insan hayatını kaybetmiş ve 37 255 kişi yaralanmıştır.

6. KIBRIS HAREKATI

Yunanistan’ın da Rum tarafında katıldığı harekatta 4 000 asker hayatını kaybetmiş ve 12 000 asker yaralanmıştır.

YUNANİSTAN’DA GAZİ ve ŞEHİT YAKINLARININ SOSYAL HAKLARI

Gazi hakları Milli savunma Bakanlığı himayesinde yürütülür. Yunanistan’da Eski muhariplere ve ailelerine tanınan imtiyaz ve olanaklar şunlardır;

1- Sakatlık durumuna göre sınıflandırılmasına rağmen şeref aylığı herkese 1 500 dolar ödenir.

2- Ailelerini geçindiremeyecek durumda olanlar için, kamuya ait araziler bu kimselere çiftçilik ve yetiştiricilik yapmaları için verilir. Ölümü durumunda bu haklar şahısların dul kalan eşlerine, çocuklarına, anne babalarına ya da yoksul olan kardeşlerine devredilir.

3- Tütün ürünlerini satma hakkında öncelik sağlanır.

4- Sokaklarda, caddelerde satış kulübeleri ya da kamuya ait binalarda küçük işletmeleri örneğin; çay ocaklarını ya da berber dükkanlarını işletmede öncelik sağlanır.

5- Maaşlı işlere atamada öncelik sağlanır.

6- Toplu taşımacılıktan ücretsiz veya indirimli olarak faydalanılır.

7- Vergilerden ve diğer görevlerden muaf tutulurlar.

8- Sağlık ve ilaç yardımı, hastanelerden faydalanma, kaplıca, havuz ve gaz tedavisi gibi sağlık konularında ücretsiz ve öncelikli olarak faydalanırlar.

9- Konut edindirme konusunda hem öncelik hem de uygun krediler sağlanır.

10- Onur ödüller ve nakdi yardım sağlanır.

11- Muharip Gazilerin ve savaş mağdurlarının özel olarak ihtiyaç duydukları gerekli bir takım malzemelerin, örnek olarak bir otomobil ya da engelliler için özel yapılmış bir aracın gümrük vergisiz olarak ithal edilmesine imkan vermektedir.

12- Kamu hizmeti veren kuruluşların, valiliklerin, belediyelerin, kamuya ait adli kuruluşların, bankaların, hastanelerin ve kamu yararına çalışan kuruluşların boş bulunan gece bekçiliği ya da temizlik personeli kadroları için sakat muhariplerden ve savaş mağdurlarından yararlanmasını zorunlu kılmaktadır. Bu kuruluşlar ayrıca Muharip gazilere ve savaş mağdurlarına, bu işler için müracaat edenlerden aynı özelliklere sahip diğer kimselere göre, öncelik sağlamakla zorunlu tutulmaktadır.

13- Yunanistan’da eğitimin tüm kademeleri parasızdır. Buna ek olarak, muharip gaziler, savaş mağdurları çocukları kayıt ücretleri ile diğer tüm okul fonu katkılarından muaftırlar. Sınavlarda başarılı olmaları halinde muharip gazilerin ve savaş mağdurlarının çocukları ve kardeşleri üniversitelere ya da her hangi bir deniz, hava veya kara harp okullarının normal kontenjan dolmuş olsa da kabul edilirler.

14- Özelikle muharip gazilerin ve savaş mağdurlarının konut ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kamu arazilerinin imtiyazlı olarak verilmesi sağlanmaktadır.

TÜRKİYE İLE YUNANİSTAN’IN KARŞILAŞTIRILMASI

Türkiye’de şeref aylığı 599 TL ve dul eşlerine 499 TL veriliyor. Bu durum Yunanistan’daki aylığın 1/11’i kadardır. Çiftçilik ya da yetiştiricilik olarak imtiyazlı toprak vermek Türkiye’de yoktur. Yılda bir sefer tütün ve alkol mamülleri ikramiyesi verilir. Maaşlı bir işe atanma ya da buna benzer bir öncelikleri yoktur. Gaziler de bir çok vergiden muaf değildir. Türkiye’de de sağlık kurumlarından ücretsiz yararlanılabilir. Gazilerimize TOKİ’nin inşa etmiş olduğu konutlarda öncelik sağlanır ayrıca OYAK yardımı ve makul konut kredisi verilir. Kirada oturan gazilerimiz içinse ev kiraları 10 yıl süreyle karşılanır. Eğitimde ise ilkokul düzeyinde 742 TL, ortaöğretim düzeyinde 1114 TL ve yükseköğretim düzeyinde 1485 TL yardım yapılır; ayrıca devlet yurtlarından ücretsiz yararlanma sağlanır.

 

KAYNAKÇA

Andonyan, Aram (1975), Balkan Harbi Tarihi, Çev., Zaven Biberyan, Sander Yayınları, İstanbul.

Bursa Muharip Gaziler Derneği, Kişisel Görüşme, 17 Kasım 2011

Gazi ve Aileleriyle Röportaj, Kahraman Gaziler Dergisi, Yıl 2010 Haziran-Aralık

http://tr.wikipedia.org/wiki/Balkan_Savaşları, 15 Kasım 2011

http://tr.wikipedia.org/wiki/Kurtuluş_Savaşı_Batı_Cephesi, 15 Kasım 2011

Kara, Midayet (2010), Başka Ülkelerin Gazilerinin Sosyal Hakları,
http://forum0.antoloji.com/uye/kisi.asp?liste=tumu&kisi=1005800&page=1

Marita Harekatı,
http://tr.wikipedia.org/wiki/II._Dünya_Savaşı#Marita_Harek.C3.A2t.C4. B1_.28Yunanistan.29, 15 Kasım 2011