Öğrencilerim İçin Sınav Soruları ve Duyurular

aliseyyar@sosyalsiyaset.net

 << Özürlülük ve Özürlülerle İlgili Yazılar & Makaleler

TOPLUM TEMELLİ REHABİLİTASYON PROGRAMINDA ENGELLİ KADIN PROFİLİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Nalan ENGİN, M GUVELİ, T GÜLTEKİN, A ÜNAL

İstanbul Büyükşehir Belediyesi

 TOPLUM TEMELLİ REHABİLİTASYON PROGRAMINDA ENGELLİ KADIN PROFİLİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İstanbul Özürlüler Merkezi  (İSÖM) 2000 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Sağlık Daire Başkanlığına bağlı olarak faaliyetlerine başlamıştır. İstanbul’da yaşayan özürlülerin kayıt altına alınmasının hedeflendiği kurumda  şu hizmetler verilmektedir:

Bilgilendirme, yönlendirme, tanılamaya yönelik muayene ve tetkikler, fizik tedavi hizmetleri, Psiko-Sosyal   Servis bünyesinde yapılan Özel Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri olarak sıralanabilir.

Toplum Temelli Rehabilitasyon Projesi 2002 yılında İstanbul Üniversitesi danışmanlığında Kağıthane pilot ilçesinde başlatılmış, Fatih ve Bağcılar ilçeleri 2003 ve 2004 yıllarında, Beykoz ve Küçükçekmece  2005 de eklenmiştir. TTR projesinin amacı İstanbul’da yaşayan özürlülerin toplum hayatına katılımlarını artırmak, diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde bir model oluşturmaktır. Çalışma kapsamında bütün özürlüler değerlendirilmekte, ancak hizmet planlanırken öncelikli olarak sosyal güvencesi olmayanlar ve sosyoekonomik olarak muhtaç durumda olanlar hedeflenmektedir. Bu kişilere ihtiyaçlarına göre fizik tedavi, özel eğitim, psikolojik danışmanlık ve sosyal rehabilitasyon amaçlı hizmetler verilmektedir. İBB’nin özürlüler alanında kayıt sayıları şöyledir:

Tablo 1. İBB’nin özürlüler alanında kayıt sayıları

İBB de oluşturulmuş veri tabanı üzerinden kadın engellilerle ilgili profile ulaşmaya çalıştık. Ancak elimizdeki veriler bu konudaki problemleri ve çözümleri bulma noktasında yeterli olmadığı için engelli kadınlarla ilgili bir araştırma yapmaya karar verdik. Bu araştırma öncelikle  birimlerimize kayıtlı tabakalı örnekleme metodu ile belirlenen 25-45 yaş aralığındaki  60 engelli kadına uygulandı.

Anket çalışmasını değerlendirmeden önce şu konuyu vurgulamayı önemli buluyoruz: Genel anlamda engellilik özel anlamda engelli kadın meselesi ülke gerçekleri ve sosyal problemlerden bağımsız veya ayrı olarak ele alınmamalıdır. Kadın olmak ve beraberinde yaşanılan sorunlar  engelli kadının da sorunlarıdır. Ancak bu sorunlar engelli kadın üzerinde  engelin meydana getirdiği kısıtlamalar veya diğer zorluklar sebebiyle katlanarak yansımaktadır. Diğer bir önemli konu ise ortaya çıkan problemler noktasında  problemlerin birbiri ile bağlantısının dikkate alınması gerektiğidir. Sağlıkla ilgili problemlerin temelinde ekonomik problemlerin olduğu, ekonomik problemlerin eğitimle çözülmesi gerektiği görülmekte ve sonuç olarak problemlerin ve çözümlerin birbirine neden sonuç ilişkisi içinde bağlantılı olduğu ortaya çıkmaktadır.

Yapılan araştırmada engelli kadınların problem yaşadıkları konu başlıkları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

1.  Eğitim problemleri

2.  Ekonomik problemler (İş ve Sosyal Güvence ile ilgili problemler)

3.  Sosyal problemler

4.  Psikolojik problemler

5.  Şiddet ve yasal problemler

Çalışma sonucu olarak  kadınların eğitim durumlarının çok düşük ( % 21’in okuma-yazma bilmemesi ve ancak % 51” nin ilkokul mezunu  ) olması öncelikli problem olarak eğitim sorununu ortaya çıkarmaktadır. Maddi açıdan başkalarına bağımlı olunmasına   rağmen ( % 88’i çalışmıyor olması ve % 26.7’nin iş arıyor olması)    iş bulma noktasında herhangi bir kursa gitme  veya uğraşısının olmayışı birinci olarak  engelli kadınların kendileri ve konumları hakkında farkındalık geliştirmeleri gerektiğini ortaya koyarken, ikinci olarak altyapı problemlerinin düzeltilmeden sorunların ortadan kalkmasının mümkün olmadığı sonucudur. Eğitim alamama sebepleri olarak ağırlıklı olarak gösterilen “engel sebebiyle yaşanılan fiziksel problemler ”  kurumların  ortaklaşa çözüm bulması gereken bir konu olarak gündeme gelmektedir. Diğer taraftan eğitimini tamamlamış olan engelli kadın daha rahat iş bulmakta, bununla bağlantılı olarak kendine yetebilen bir konumda yer almaktadır.

Araştırmada ortaya çıkan  diğer bir önemli başlık ise engelli kadının toplum tarafından nasıl algılandığıdır. Bu konuda verilen cevaplar % 25 oranında “toplum tarafından dışlanıyorum” şeklinde cevaplandırılırken,  kişilerin daha çok ailelerince desteklendiği görülmüştür. Bu noktada Toplum Temelli Rehabilitasyon çalışmasının önemini vurgulamak istiyoruz. Toplum, engelliler hakkında bilgi sahibi olmama, önyargılar vb. sebeplerle olumsuz yaklaşımlar sergiliyorsa bu konuda sadece engellileri rehabilite etmenin yeterli olmadığı bunun yanında toplumu da  gerek eğitim, gerekse sosyal devletin gereği olarak eşit hizmet paylaşımının sağlanması  bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

Engelli kadınların % 48.3’nün psikolojik desteğe ihtiyaç duydukları ve bunlardan sadece   % 30.3’nün destek  alma imkanı bulduğu sonucuna varılmıştır. Çözüm olarak konuyla ilgili kurumsal desteğin yaygınlaştırılması ve ulaşılabilirliğin  sağlanması gerektiğini düşünüyoruz.

Son olarak  şiddet konusunda  engelli kadınların  % 18.3’nün  şiddete uğradığı ve bu oran içinden sadece % 1.7’lik kısmın   hukuki müracaatta bulunduğu, müracaatta bulunmayanların ise  ağırlıklı olarak engelli ve kadın olmak sebebiyle  olayı görmezden geldiği sonucudur. Bu konuda yapılan diğer araştırmalarda kadına yönelik şiddet oranının yüksek çıkmasına rağmen engelli kadınlar üzerinde yapılan bu araştırmada oranın düşük çıkmasını tartışmaya açmak istiyoruz. Kişilerin bulundukları ortamdan veya kültürel sebeplerle bunu ifade etmemiş olmalarının yanı sıra engelli kadının engel grubuna göre bu tür olaylarla karşılaşma sıklığının farklılık gösterebileceği ve bunun farklı bir araştırma konusu olması gerektiğine inanıyoruz.

SONUÇLAR

25-45 YAŞ ARASI ENGELLİ KADINLARA YÖNELİK VERİ ÇALIŞMASI

Ankete Katılan Kişi Sayısı: 60

Engel Grubuna Göre Olan Dağılım:

□   İşitme-Konuşma Zorluğu: %10

□   Görme Zorluğu:        % 15

□   Hareket Zorluğu:     % 51  

□   Öğrenme Zorluğu    :% 10

□   El ve Ayakta His Kusuru:% 1.7

□   Nöbetler: % 1.7

□   Garip Davranışlar : % 1.7

□   Diğer:     % 8.3

Medeni Durum

□   Bekar  olanların oranı: % 48.3

□   Evli  olanların oranı: % 48

□   Dul   olanların oranı: % 3

Evli olanlar arasında resmi nikahı olanların oranı: % 96

Eğitim durumuna göre;

□   Okuma-yazma bilmeyenlerin oranı: % 21

□   Okuma –yazma bilenlerin oranı: % 5

□   İlkokul mezunu olanların oranı: % 51.7

□   Ortaokul mezunu olanların oranı: % 6.7

□   Lise mezunu olanların oranı :% 11.7                  

□   Üniversite mezunu olanların sayısı: % 3.3

Eğitim alamama nedenlerinin oranları:

□   Maddi yoksunluk: % 20.7

□   Engelim sebebiyle  fiziksel ve altyapı problemleri: % 33.3

□   Ailevi sebepler: % 20

□   Kültürel sebepler: % 23.3

Sosyal Güvence Durumu:

□   Sosyal Güvencesi olmayanların oranı: % 30

□   Sosyal Güvencesi olanların oranı: % 69                                    

Yasal ve Sosyal haklarınızdan haberdar mısınız?

□   Evet  Haberdarım diyenlerin oranı: % 20.0             

□   Kısmen Biliyorum    diyenlerin oranı: % 10                  

□   Hiçbir Bilgim Yok diyenlerin oranı: % 70

Çalışıyor musunuz?

□   Evet  % 10                                                 

□   Hayır % 88.3

İş arıyor musunuz?

□   Evet  % 26.7                      Hayır  % 65                     

İş aramanıza rağmen bulamıyorsanız bunların nedenleri nelerdir?

□   Engelli Olmak: %16.7           

□   Kadın Olmak : % 5          

□   Eğitimsiz-Vasıfsız Olmak: % 3.3

□   Altyapı Eksiklikleri nedeni ile bulamayan (ulaşım vb.): % 1.7

Çalışmaya katılanların % 70’i bu soruya cevap vermemiştir.

Herhangi bir kursa katıldınız mı?

Kursa Katılanların oranı: % 18.3

Herhangi  bir kursa katılmayanların oranı: % 81.7

Engelinizin sizin ve ailenizin yaşamını nasıl etkiliyor?

□   Olumlu: % 8.3

□   Olumsuz: % 53.3

□   Hiç etkilemiyor: % 38.3

Aileniz ve çevreniz size destek oluyor mu?            

□   Evet : % 78.3                       Hayır : % 21.7         

Günlük yaşamda başkalarının desteğine ihtiyaç duyuyor musunuz?

□   Evet : % 53.3                        Hayır : % 45          

Ne zamandır İstanbul’da ikamet ediyorsunuz?

□   1-4 yıl: % 1.7                 

□   5-10 yıl : % 8.3              

□   10-20 yıl : % 21.7               

□   20 ve üstü yıl :%68.3

İstanbul’a geliş nedeniniz nedir?

□   Bölgesel sebepler(terör vb.) :% 3.3

□   Ekonomik sebepler : % 51.7

□   Eğitim: % 1.7

□   Tedavi : % 3.3

□   Diğer: % 40.0

Oturduğunuz Ev:

□   Daire  : % 86.7                                         

□   Müstakil ev  : % 3.3                                  

□   Gecekondu: % 10.0

Oturduğunuz evin engel durumunuza uygun  olduğunu düşünüyor musunuz?

□   Evet : % 73.3                              Hayır: % 25

Yerel  kaynaklardan veya  devlet kurumlarından destek görüyor musunuz?

□   Evet: %10                    Hayır: % 90                    

Aileniz tarafından nasıl algılandığınızı düşünüyorsunuz?

□   Hasta : % 13.3

□   Başkalarına bağımlı: %13

□   Acınılması gereken: %  11.7  

□   Kendine yetebilen: %61.7

Toplum tarafından  nasıl algılandığınızı düşünüyorsunuz?

□   Kabul  görüyorum : % 75                 Dışlanıyorum : % 25

Psikolojik desteğe ihtiyaç duyuyor musunuz?

□   Evet :% 48.3                    Hayır :% 51.7                 

Eğer duyuyorsanız   bu desteği alma imkanı buldunuz mu?

□     Evet :% 30.3                                Hayır  :% 69.7

Kendinizi mutlu hissediyor musunuz?

□   Evet : % 50                                 Hayır : %50

Herhangi bir şekilde şiddete maruz kaldınız mı?

□     Evet : % 18.3                                     Hayır  : % 81.7

Şiddete maruz kaldığınızda hak arama  yoluna mı gidersiniz yoksa olayları görmezden mi gelirsiniz?

□   Evet hak ararım :% 68.3            Hayır görmezden gelirim :% 32                 

Aile içinde veya çevrenizde cinsel tacize maruz kaldınız mı?

□   Evet (Aile İçinde): %5.0                  (Çevreden): %3.3

□   Hayır: % 85

Bu sebeple  hukuki bir müracaatta bulundunuz mu?

□     Evet : % 1.7           

Evli iseniz eşiniz engelli mi?:                          Engelli % 31.3                  Engelli değil: % 68.8

Sosyal faaliyetlere katılıyor musunuz? 

□   Evet: % 58.3                

□   Hayır :% 40.0

Engelinizden dolayı farklı olduğunuzu düşünüyor musunuz?

□   Evet farklılık nedeniyle diğer yeteneklerimin  geliştiğini düşünüyorum: % 41.7

□   Evet farklılığım nedeniyle diğer insanların yaptıkları şeyleri yapamayacağımı düşünüyorum: % 58.3

Kendinizde özgüven eksikliği olduğunu düşünüyor musunuz?

□   Evet: % 38.3                        Hayır: % 61.7