Prof. Dr. Ahmet MAKAL

Ahmet Makal, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü öğretim üyesidir (Prof. Dr.). Temel akademik ilgi alanları Türkiye çalışma ilişkileri tarihi ve iş uyuşmazlıkları kuramı olan Makal’ın, yayımlanmış dört kitabı ile Toplum ve Bilim, Tarih ve Toplum, Birikim, SBF Dergisi gibi dergilerde yayımlanmış çok sayıda makalesi bulunuyor. Ahmet Makal, “Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946-1963” adlı eseriyle, 2003 Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü’ne değer görüldü. Bilim ile sanatı yaşamın birbirini tamamlayan iki yüzü olarak gören Makal, akademik çalışmalarının yanı sıra sanatla, özellikle müzikle ilgileniyor; 1996 yılından bu yana TRT için, Radyo 3’te yayınlanan “Yorumlar, Yorumcular” isimli klasik müzik programını hazırlıyor, aralarında Radikal İki ve Milliyet Sanat dergisinin de bulunduğu çeşitli gazete ve dergilerde müzik üzerine yazıyor, Andante dergisi için “Büyük Yorumcular” köşesini hazırlıyor.

· “Grevlerin ve Lokavtların Nicel Boyutlarına İlişkin Ölçme ve Değerlendirme Sorunları”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: XLV, Sayı: 1-4, Ocak-Aralık 1990, ss. 243-254.

· “Korporatizm”, Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, İkinci Cilt, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, 1998, ss. 289-291.

· “19. Yüzyıl Sonları, 20. Yüzyıl Başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nda Çalışma İlişkileri”, Osmanlı, 12 Cilt, (Yayın Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Halil İnalcık), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999, Beşinci Cilt: Toplum, ss. 86-109.

· “Labour Relations of the Ottoman Empire at the End of the 19^th and the Beginning of the 20^th Centuries”, The Great Ottoman - Turkish Civilisation, 4 Volumes, Yeni Türkiye Publications, Ankara, 2000, Volume Two: Economy and Society, pp. 798-820.

· “Türkiye'de 1950-1965 Döneminde Ücretli Kadın Emeğine İlişkin Gelişmeler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 56, Sayı: 2, Nisan-Mayıs-Haziran 2001, ss. 117-155.

· “Türkiye'de 1950-1965 Döneminde Tarım Kesiminde İşgücü ve Ücretli Emeğe İlişkin Gelişmeler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 56, Sayı: 3, Temmuz-Ağustos-Eylül 2001, ss. 103-140.

· “Türkiye'de Kamu Kesimi Çalışanlarının Maaş ve Ücretlerine İlişkin Gelişmeler: 1923-1963”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 34, Sayı: 3, Eylül 2001, ss. 59-98.

· “Türkiye’nin Sanayileşme Sürecinde İşgücü Sorunu, Sosyal Politika ve İktisadi Devlet Teşekkülleri: 1930’lu ve 1940’lı Yıllar”, Toplum ve Bilim, Sayı: 92, Bahar 2002, ss. 34-70.

· “Türkiye'de Tek Parti Dönemi ve Korporatizm Tartışmaları”, Toplum ve Bilim, Sayı: 93, Yaz 2002, ss. 173-199.

· “Türkiye'de 1920-1963 Döneminde Sosyal Güvenlik Alanındaki Gelişmeler”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, 21 Cilt, Ankara, 2002, Cilt: 17, ss. 483-493.

· “Demokrat Parti Döneminde Bireysel Çalışma İlişkilerine Yönelik Hukuksal Düzenleme ve Uygulamalar”, Mülkiye, Mart-Nisan-Mayıs 2003, Cilt: XXVII, Sayı: 239, ss. 279-318.

· “Türkiye’nin İlk İş Kanunu: 1936 Tarihli ve 3008 Sayılı Yasa”, Tes-İş Dergisi, Sayı: 2003-3, Ağustos 2003, ss. 18-26.

· “Amele Birliği’nden Yeni İş Kanunu’na: Türkiye’de Çalışma İlişkilerinin 80 Yılı”, İktisat Dergisi, Sayı: 440, Ağustos 2003, “Cumhuriyet’in 80 Yılı” Özel Sayısı, ss. 54-61.

· “Cumhuriyetin 80. Yılında Türkiye’de Çalışma İlişkileri”, Sosyal Siyaset Konferansları, 47. Kitap, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul, 2004, ss. 123-171.

· “Türkiye’de 1946-1960 Dönemindeki Grev Tartışmaları ile Grevler Üzerine Bir Çözümleme Denemesi (I) / Birinci Kısım: Türkiye’de 1946-1960 Dönemindeki Grev Tartışmaları”, Birikim, Sayı: 182, Haziran 2004, ss. 54-66.

· “Türkiye’de 1946-1960 Dönemindeki Grev Tartışmaları ile Grevler Üzerine Bir Çözümleme Denemesi (II) / İkinci Kısım: Türkiye’de 1946-1960 Döneminde Gerçekleşen Grevler Üzerine Bir Çözümleme Denemesi”, Birikim, Sayı: 183, Temmuz 2004, ss. 73-88.

· “65. Yılında Milli Korunma Kanunu, Çalışma İlişkileri ve İş Mükellefiyeti Üzerine Bir İnceleme”, Toplum ve Bilim, Sayı: 102, 2005, ss. 55-91.

· “Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi ve Tarihçiliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Tarih ve Toplum, Sayı: 3, Bahar 2006, ss. 215-264.

· “Zonguldak ve Türkiye Toplumsal Tarihinin Acı Bir Deneyimi Olarak ‘İş Mükellefiyeti’”, Zonguldak Kent Tarihi Bienali Bildiriler Kitabı, İstanbul, 2006, ss. 69-91.

· Çocuktum, Ufacıktım… Türkiye’de 1920-1960 Döneminde Çocuk İşçiliği, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Gelişme ve Toplum Araştırmaları Merkezi (GETA) Tartışma Metinleri, No. 98, Kasım 2006, 41 sayfa.

· Türkiye’nin Çok Partili Yaşama Geçiş Sürecinde Cumhuriyet Halk Partisi ve Sendikalar: 1946-1950, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Gelişme ve Toplum Araştırmaları Merkezi (GETA) Tartışma Metinleri, No. 100, Aralık 2006, 40 sayfa.

· “‘Cumhuriyet’ten 21. Yüzyıla Türkiye’de Çalışma İlişkileri”, Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Editör: Memet Zencirkıran, Nova Yayınevi, Ankara, 2006, ss. 375-398.

· Grev: Kuramlar ve Uluslararası Farklılıklar, V Yayınları, 235 sayfa, Ankara, 1987.

· Osmanlı İmparatorluğu'nda Çalışma İlişkileri: 1850-1920, İmge Kitabevi Yayınları, 344 sayfa, Ankara, 1997.

[Eser, Türkiye'de çalışma ilişkilerinin tarihsel gelişimini konu alan bir çalışmanın birinci cildidir. Bu ciltte konu, 1850'lerden Cumhuriyet dönemine kadar incelenmektedir. Çalışımanın ikinci cildinde ise Cumhuriyetin başlangıcından 1980 yılına kadar olan gelişim ele alınacaktır. "Çalışma İlişkileri", konuları itibariyle, disiplinlerarası bir alan olarak nitelendirilebilir. Bu özellik, tarih boyutunda yapılan çalışmalar açısından daha da önem kazanmaktadır. Bu nedenle, çalışma ilişkilerinin gelişiminin, sağlam bir kuramsal yaklaşımla, ekonomik, toplumsal ve siyasal boyutlarıyla birlikte değerlendirilmesi zorunludur. İşte elinizdeki yapıt, çalışma ilişkilerinin gelişimini böyle bütüncül bir yaklaşım içerisinde ve tüm boyutlarıyla ele alma amacını taşımaktadır. Bu çerçevede, konuya ilişkin metodolojik sorunlar da ağırlıklı biçimde tartışılmaktadır.

· Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946, İmge Kitabevi Yayınları, 516 sayfa, Ankara, 1999.

[Kitapta Türkiye tarihinin en ilginç dönemlerinden biri olan ve etkileri günümüze kadar uzanan birçok oluşumu barındıran tek partılı dönem ele alınmaktadır. Kitapta, dönem içerisinde çalışma ilişkileri alanındaki gelişmeler, bütüncül bir yaklaşımla ve derinlemesine incelenmektedir. Eser, bu biçimiyle sadece çalışma ilişkileri değil; siyaset ve iktisat alanlarında da, Türkiye tarihi ile ilgilenenlere yeni bilgiler ve bakışlar sunmaktadır. ]

· Türkiye'de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946-1963, İmge Kitabevi Yayınları, 568 sayfa, Ankara, 2002.

[Ahmet Makal'ın Türkiye'de çalışma ilişkilerinin uzun dönemli gelişimini ele alan tarih çalışmalarını bir dizi olarak yayımlamayı sürdürüyoruz. Dizinin birinci kitabı olan Osmanlı İmparatorluğu'nda Çalışma İlişkileri: 1850-1920 adlı eser 1997 yılında, ikinci kitabı olan Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri 1920-1946 adlı eser 1999 yılında yayımlanmıştı. Dizinin bu yeni kitabında ise 1946'da çok partili siyasal yaşama geçişle başlayan, Demokrat Parti iktidarıyla devam eden ve 27 Mayıs İhtilali'nin getirdiği Anayasa ve çalışma yasalarıyla sona eren dönem ele alınıyor. Kitapta, dönem içerisinde çalışma ilişkileri alanındaki gelişmeler, geniş ampirik malzemeyle ve bütünsel bir tarih anlayışıyla derinlemesine inceleniyor. Eser bu biçimiyle sadece çalışma ilişkileriyle değil, Türkiye'nin siyasi, iktisadi ve toplumsal tarihiyle ilgilenenlere de yeni bilgiler ve yorumlar sunuyor. ]

· Ameleden İşçiye – Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları, İletişim Yayınları, 404 sayfa, İstanbul, 2007.

[Erken Cumhuriyet döneminin emek tarihine ilişkin gelişmelerini çeşitli yanlarıyla ele alan bu kitap, genel olarak sözkonusu dönemin politik ve sosyal tahliline dönük çalışmalara katkıda bulunduğu gibi, Türkiye’de işçileşme süreçlerinin tarihindeki bir merhaleyi de aydınlatıyor. Erken Cumhuriyet dönemi emek tarihçiliği üzerine çalışma ve tartışmaların yöntemsel bir eleştirisini yapan Ahmet Makal, bir başka ‘genel’ başlık olarak, Tek Parti döneminin korporatist veçhesini tartışıyor. 1930’lar Türkiyesi’nde korporatizmin sistemsel bir bütünlükle uygulanmadığını, devletle kimi toplum kesimleri arasında ‘aracı kurum’ işlevi görmek üzere özgül bir geçerlilik taşıdığını ileri sürüyor. Nitekim, 1930’lu ve 40’lı yıllardaki işgücü politikalarına ve sosyal politikalarına bakıldığında, sanayileşme sürecinin Avrupa’daki başlangıçları ile "farklılıklar yanında" benzer yanların görüleceğine dikkat çekiyor. Makal’ın çalışmasında, emek tarihinin ve ‘amelelerin işçileşmesi’ sürecinin tahlilini zenginleştiren özgül başlıklar şunlar: 1930 ve 1940’lı yıllarda iktisadi devlet teşekkülleri bağlamında sanayileşme ve işgücü sorunu; Milli Korunma Kanunu (1940) ve "iş mükellefiyeti" uygulaması; Çok partili demokrasiye geçilen 1946-50 döneminde CHP ve sendikalar; Aynı dönemde grevler ve grev "meselesi" üzerine tartışmalar. Kitabın çok önemli bir özgün katkısı, Türkiye’de çocuk işçiliğin tarihi üzerine kapsamlı bir değerlendirme sunması. Makal, 1920-1960 döneminde çocuk işçiliğinin hukuksal ve nicel boyutlarının net bir resmini çiziyor. "Top oynayıp acıkamayan çocuklara" ayrılan bu bölüm, emekçilerin köle-amele-işçi ‘statüleri’ arasında sıkışmasının en çarpıcı cephesine ışık tutuyor. ]