YAŞLILIKTA SAĞLIKLI KONUT VE KAZALAR

GİRİŞ

Yaşlılık, insan yaşamının en duyarlı ve kaçınılmaz bir dönemidir. Dünya Sağlık Örgütü yaşlılığı; “çevresel faktörlere uyum sağlayabilme yeteneğinin azalması” olarak tanımlamıştır. (Kutsal,2003). Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı çalışmalarda 2025 yılında 65 yaş üzerindeki kişi sayısının 800 milyonu bulacağı belirtilmekte ve otuz yıl içinde yaşlı nüfusta, başta Latin Amerika ve Asya olmak üzere %300’e varan bir artış beklenmektedir (Güner, Güler, 2002). Ülkemizde 1985 yılında %4.2 olan 65 yaş ve üzeri nüfusun 2000 yılında 5.6 olduğu görülmekte, 2020 yılındaysa bu oranın %7.7’ye yükselmesi beklenmektedir. Aynı şekilde 2002 yılında 70 yıl olan doğumda beklenen yaşam süresi 2020 yılında 73.9’a ulaşacaktır. (Telatar, Özcebe, 2004; Akgün ve ark. , 2004).

Bilim ve teknolojideki gelişmeler sonucunda insan ömrü uzamaktadır. Yaşamın uzaması kadar önemli olan bir konu da yaşlıların yaşam kalitesinin yükseltilmesi ve sürdürülmesidir. Ev ve aileyle ilgili konular, yaşamdan alınan doyum, çalışma durumu, sağlık seviyesi, sağlık hizmetlerinin ulaşabilirliği ve kullanabilirliği yaşlıların yaşam kalitelerini etkileyen önemli değişkenlerdir. (Kutsal, 2005; Telatara, Özcebe, 2004)

Yaşlının yaşam kalitesinin yükseltilmesinde günlük yaşamının büyük bölümünün geçtiği konut ve çevresinin taşıdığı özellikler önem taşımaktadır. (Terzioğlu ve ark., 2004). Yaşlıların nerede, nasıl yaşadığı, yaşadığı yerin niteliği ve düzenlenmesi yaşlı refahı açısından önemlidir (Onat, 2004). Zaten konut insan sağlığı üzerine olan etkileri nedeniyle sağlıklı yaşamın temel öğelerinden biri olarak kabul edilmiştir (Akdur, 1998).

Aile yapısındaki değişmeler, yaşlı nüfusun oransal olarak artışı ve ortalama ömür beklentisinin yükselmesi nedeniyle yaşlı konutlarına ihtiyaç giderek artmakta, yaşlıların aile dışında bakımını ve çeşitli danışma ve destek hizmetlerinden yararlandırılmasını zorunlu kılmaktadır (Arnas, 1996). İster apartman, isterse müstakil konutlarda yaşasınlar, yaşlıların fiziksel limitleri kazalara karşı daha duyarlı olmaları nedeniyle tasarımın onlara uygun hale getirilmesi gerekir. Yaşlı bireyler mümkün olduğu kadar güvenli bir yaşam sürdürebilmek için kendi evlerinde veya bildikleri bir çevrede yaşamlarını sürdürmeyi tercih ederler. Uygun konut tasarımı güvenli ve uygun bir yaşam için gereklidir (Kalınkara, 2004).

Yaşlılık döneminde olan bir aile veya kişinin konut ihtiyacı daha genç aile veya kişinin ihtiyacından farklılık göstermektedir. Bu dönemde önem kazanan ekonomik koşullar sağlık durumu ve kişilerin bu dönemde zamanlarının çoğunu evde geçirmeleri, yaşlıların konut ihtiyacı bakımından ayrı ve özel bir grup olarak ele alınmasını gerekli kılmaktadır. (Erel, Bilgin, 1992).

Yaşlılar bu dönemde birlikte fonksiyonlarında ve davranışlarında önemli değişiklikler yaşamakta, bazı aktiviteleri sınırlanmakta ve yeni durumlara uyma konusunda zorluk çekmektedirler. Yaşlılık, genellikle yaşam alanın küçüldüğü bir dönem olarak düşünülür. Bu yaklaşım, zamanlarının çoğunu iç ortamda geçiren yaşlıların konut ve donanımla ilgili sorunlarının ve tercihlerinin şekillenmesinde önemlidir. Konut, yaşlılar için alışkanlık ve süreklilik sağladığı gibi güvenli ve rahat olunması gereken bir yerdir (Kalınkara, 2004). Bu nedenle yaşlı bireyin yaşadığı fiziksel çevrede, güvenliğin sağlanması ve sürdürülmesine önem verilmelidir. Özellikle ev kazaları için risk grubu olması ve bu kazaların önemli bir kısmının nedenlerinin kolayca saptanıp ortadan kaldırılabilecek nedenler olması, yaşlılarda konut güvenliğinin önemini arttırmaktadır (Topaç, 2002; Güner, Güler, 2002).

Yaşlanmayla birlikte görme ve işitme yeteneğinin azalması, denge kontrolünün zayıflaması, elin iyi kavrayamaması vb. değişiklikler kaza riskini arttırır. Altmışbeş yaş üzerinde kazalara bağlı ölüm hızı toplam nüfusa göre üç kat artmaktadır (Kirby, 2002; Erkal, Şafak, 2003; Akdemir, 2002).

Yaşlının bireysel özellikleri dışında yaşadığı ev ortamı da kazaların oluşmasında önem taşımakta ve birçok kazaya neden olabilecek faktörleri içermektedir (Topaç, 2002). Örneğin, banyo ve tuvaletin yaşlılara uygun hale getirilmesi, tutunma yerleri, kaymayan yer döşemeleri, elektrik, su düzeneklerinin uygun ve kolay kullanımının sağlanması, sivri köşelerin yumuşatılması, yuvarlak ve yumuşak tarz eşyaların seçilmesi ve özellikle tuvalet ve banyo kapılarının dışa doğru açılması önemli ayrıntılardır (Onat, 2004).

Sağlıklı ve güvenli bir çevrede olmak tüm insanların hakkıdır. 2002 yılında gerçekleşen 2. Dünya Yaşlılık Asamble’si sonrasında yayınlanan Yaşlanma 2002 “Uluslararası Eylem Planı’nın” amacı; “her yerde insanların güvenli ve saygın şekilde yaşlanmalarına ve toplumlarında bütün haklara sahip birer vatandaş olarak yaşamaya devam etmelerine garanti etmek” şeklinde ifade edilmektedir (Kutsal, 2005a).

Yaşlılar düşme, yanma ve zehirlenme kazalarından daha çok etkilenmektedir (Bertan ve Çakır, 1997). Ancak bunlar arasında çok sık görülen; hareketsizliğe, hastane ve ev bakımına, engelliliğe ve hatta ölüme neden olan düşmelerdir (Karaduman, 2005). Düşmeler; yaşlıların psikolojik ve fiziksel sağlık durumları, yaşadıkları konutun özellikleri iyi değerlendirilmediği taktirde önemli bir hastalık ve ölüm sebebidir (Topaç,2002). Altmışbeş yaş üzeri bireylerin yaklaşık 1/3’ü her yıl, en az bir kez düşme deneyimi yaşamaktadır. Yaşlı bireyler arasında başta kalça olmak üzere çeşitli kemik kırıklarıyla sonuçlanan düşmeler, hareketsizliği arttıran ve yatağa bağımlılığa neden olan bir faktördür. Düşmelerin yaşlılarda bağımsızlık ve güven kaybına neden olabileceği de bildirilmektedir (Kuzeyli, Karadakovan, 2004). Yapılan çalışmalarda altmış beş yaş üzerindeki kişilerde ölümcül düşmelerin %60’ının evde, %30’nun toplu yerlerde, %10’unun ise hastane vb. yerlerde meydana geldiği belirtilmektedir (Karaduman, 2005).

Yaşlı bireylerde düşmelerin çoğunun nedeni bireysel ve çevresel faktörlerin birleşiminden meydana gelir (Topaç, 2002). Ev ortamı, yaşanılan çevrenin ergonomik düzenlenmesi düşme riskini azaltacaktır (Karaduman ve ark. , 2004). Konut içerisindeki mobilyaların uygunsuz düzenlenmesi, koridorların yetersiz aydınlatılması vb. çevreden gelebilecek kaza nedenlerine örnek verilebilir (Elbaş, Arpacı, 2004).

Yaşlıların bağımsız hareketini arttırmak, kaza oranını düşürmek için gerek mimari gerekse konut içi düzenleme açısından dikkate alınması gereken hususlardan bazıları şu şekilde özetlenebilir.

- Kapı genişlikleri en fazla 100 cm, en az 80 cm olmalıdır. Örneğin tekerlekli sandalye kullanan yaşlının evinde kapılar sandalyenin geçebileceği genişlikte olmalıdır.

- Apartman giriş kapıları yeteri kadar aydınlatılmış olmalıdır. Çünkü apartman aralığının aydınlatılmasının iyi olması, aydınlatma süresinin yaşlılarda merdiven iniş-çıkış hızına göre ayarlanması düşmeleri önleme ve içeriye anahtarla kolay girme, gelen kişiye görme açısından önem taşımaktadır.

- Posta kutusu, kapı zili ve elektrik düğmeleri kolay ulaşılır yükseklikte olmalıdır.

- Elektrik düzeneğine ilişkin her türlü düğme ve piriz yerden en fazla 90-100 cm yükseklikte olmalı ve karanlıkta görülecek şeklinde fosforlu prizler kullanılmalıdır.

- Basamaklar eşit aralıkta olmalıdır. Çünkü basamakların eşit aralıklarda olmaması yaşlının doğal yürüme ritminde değişikliğe yol açacağı için sorun olabilir.

- Yatak odası, oturma odası ve banyonun düzenlenmesi yaşlı kişinin yaşamını kolaylaştıracak şekilde olmalıdır.

- Yatak odası, banyo ve tuvalet birbirine yakın planlanmalı, özellikle yatak ile tuvalet arasındaki alanda sirkülasyonu engelleyecek bir obje bulunmamalıdır.

- Yatak odası mobilyaları yaşlının tekerlekli sandalye, koltuk değneği ya da bastonu ile rahatça dolaşabileceği şekilde düzenlenmelidir.

- Yataktan ulaşılabilecek şekilde yerleştirilmiş, telefon, gece lambası veya elektrik düğmesi olmalıdır.

- Yüksekteki eşyaya ulaşmak için kullanılan merdiven, sandalye vb. kullanımı düşme riskini arttırır bu nedenle sık kullanılan eşyalar kolayca ulaşılabilecek raflara yerleştirilmelidir.

- Yaşlılar için yeterli hareket alanı sağlanmalı, odadaki fazlalıklar mümkün olduğu kadar azaltılmalı, eşyalar, geçişe engel olmayacak şekilde düzenlenmeli özellikle yüksekliği az olan masa, sehpa gibi mobilyalar yürüyüş yoluna yerleştirilmemelidir.

- Halılar kaygan, kenarı düşmeye neden olacak şekilde kalkık, kıvrık olmamalıdır.

- Elektrik kabloları takılmaya nende olacak şekilde ortada bırakılmamalıdır. Elektrik kablolarında aşınma, zedelenme varsa değiştirilmelidir.

- Mobilya seçimi ayrı bir önem taşımaktadır özellikle sandalyeler yaşlının kolayca oturup kalkabileceği şekilde olmalıdır.

- Masaların kenarları keskin olmamalıdır. Masa, mutfak tezgahı ve üst dolapların yükseklikleri yaşlılara uygun düzenlenmelidir.

- Mutfak dolapları ve lavabolar tekerlekli sandalye seviyesine göre ayarlanmalıdır.

- Kullanılan araçların (ocak, şofben, vb.) düğmelerinin açık ve kapalı konumlarındaki işaret belirgin olmalı, rahat görülebilmelidir.

- Yere dökülen sıvı vb. hemen temizlenmelidir. Mutfakta kullanılan elektrikli araçların kabloları lavaboya veya ocağa yakın olmamalıdır.

- Evdeki tehlikeli ateş kaynakları kontrol edilmeli, gerekli önlemler alınmalıdır.

- Tutunma barları bulunmalıdır. Tutunma barlarının çapı 4-5 cm olmalı ve zeminden 90-100 cm yükseklikte yerleştirilmelidir.

- Elektrikli aletler kullanılmadığı zaman fişleri prizden çıkarılmalıdır.

- Yanlış ilaç kullanımının engellenmesi amacıyla ilaç kutularını üzerine büyük harflerle açıklamalar yazılmalıdır.

(Erdal, 1989; Özcebe, 1992; H.Ü. Gebam, 2001; Erkal, Şafak, 2003; Kalınkara, 2004; Elbaş, Arpacı, 2004; Türel, 2004; Kutsal, 2005b; Karaduman,2005).

Yaşlıların karşılaştığı kazaların çoğu kolayca gözden kaçabilen ancak kolayca da giderilebilecek nedenlerden kaynaklanmaktadır. Bu nedenlerin belirlenmesi ve giderilmesine sağlayacak bazı konut içi önlemlerin alınmasıyla bir çok kaza önlenebilir (Güner, Güler, 2002).

Konuya ilişkin gerek ülkemizde gerekse yurt dışında yapılan araştırmalardan bazı örnekler verecek olursak;

ABD’de altmış beş ve üzeri yaştaki kişilerin %30’undan fazlasının yılda en az bir kez düştüğü belirtilmektedir (Cumming, 1999).

Lee ve arkadaşlarının (1999), Cihan ve arkadaşlarının (2001), Topaç’ın (2002), Dönmez ve Gökkoca’nın (2003), Keskinoğlu ve arkadaşlarının (2004) yaşlılar üzerinde yaptıkları çalışmalarda ev kazası geçiren yaşlılar arasında düşmelerin ilk sıra olduğu bulunmuştur.

Topaç’ın (2002) çalışmasında yaşlıların kaza nedenleri arasında yetersiz aydınlatma, halılar, unutulmuş ve ya yürüyüş konulmuş eşyalar ve ıslak zemin gibi konut içi faktörlerin yer aldığı belirtilmiştir.

Erkal’ın (2004) Kırıkkale Ovacık Mahallesi’nde yaşayan 65 yaş ve üzeri yaşlılar üzerinde yaptığı çalışmada; 65 yaş ve üzerindeki kişilerin yarıya yakının konutlarında kazalara karşı önlem aldığı, konutlarında ev kazalarına karşı önlem aldığını belirten yaşlılar arasında konutun tümünde yeterli aydınlatmanın sağlanmasına öncelik verenlerin ilk sırada yer aldığı (%51.6), yatak odasında yeterli bir gece aydınlatmasının olmasına (%67.7), oturma odasında eşyaları geçişe engel olmayacak şekilde düzenlemeye (%51.6), mutfakta ocak, şofben vb. düğmelerinin kontrol etmeye (%56.5), banyo, tuvalette zemini ıslak bırakmaya (%70.9) dikkat edenlerin yüksek oranda olduğu bulunmuştur. Ev kazalarına karşı önlem almadığını belirtenler arasında son 1 yıl içinde ev kazasının görülme oranının (%38.7), önlem alanlardan daha fazla (%14.5) olduğu saptanmıştır.

Keskinoğlu ve arkadaşlarının (2004) İzmir İnönü Sağlık Ocağı bölgesindeki yaşlılarda ev içi kazaları belirlemek için yaptıkları çalışmada araştırmaya katılan yaşlıların %38.3’ünün son altı ayda kaza geçirdiği, kazaların 2/3’ünün kayma ve düşme olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada yaşlının kadın olması, yalnız yaşaması, sağlık düzeyinin orta, kötü veya çok kötü olması ev içinde eşyaların düzensizliğinin kaza varlığını anlamlı oranda arttırdığı belirtilmiştir.

Uysal, Ardahan ve Ergül’ün (2004) Bornova Sağlık Grup Başkanlığı’na bağlı Kızılay, Pınarbaşı ve Çamdibi II No’lu Sağlık Ocağı Bölgesi’nde yaşayan 88 yaşlı birey üzerinde yaptıkları çalışmada yaşlıların %26.1’inin güvenli ev koşullarına ve güvenli davranışlara sahip olmadığı bulunmuştur.

Erkal (2005) tarafından Kırıkkale’de 65 yaş üzeri kişilerde yapılan bir araştırmada 137 yaşlıdan 38’inin (%27.7) son bir yıl içerisinde ev kazası geçirdiği, en fazla görülen ev kazasının düşme olduğu (%60.5), düşmelerin neden olarak banyoda tutunma barının olmamasını belirtenlerin önde geldiği (%21.7) bunu eşit oranlarda %17.4 ile aydınlatmanın yetersiz olmasını ve zeminin ıslak olmasını belirtenlerin izlediği saptanmıştır. Yalnız yaşayan yaşlılarda daha fazla kaza görüldüğü, bunun özellikle yalnız yaşayan yaşlıların evle ilgili faaliyetleri kendilerinin yapmak zorunda olduklarından kaynaklanabileceği belirtilmiştir.

Lach ve arkadaşlarını (1991) yaşlılar üzerinde yaptıkları çalışmada kaygan yüzeyler nedeniyle düşenlerim ilk sırada yer aldığı belirtilmiştir.

Norton ve arkadaşları (1997) tarafından 911 yaşlı birey üzerinde yapılan bir çalışmada düşme nedenli kırıkların %85’inin evde gerçekleştiği, 540 kalça kırığının %37.2’sinde belirli bir nesnenin düşmeye neden olduğu ve bu nedenler arasında en çok merdivenlerin (%14.9), sandalye ve diğer mobilyaların (%13.9) ve paspas ve yer döşemelerinin (%12.9) yer aldığı bulunmuştur.

Inaba ve arkadaşlarının (2003) 1993-1996 yıllarını kapsayan ve yaşları 65 olan 128 yaşlı ile yaptıkları çalışmada yaralanma öncesinde yaşlıların % 98’nin ev içinde tam bağımsız olduğu, yaralanmayı takiben bu oranın azaldığı ve ancak %63’ünün bağımsız olabildiği, %20’sinin ise hala evde özel bakıma ihtiyaç duydukları saptanmıştır.

Yaşlılar için planlanacak olan konutlar sosyal ilişkileri koruma, emniyet verici bir durumda bulundurma, fiziksel, ruhsal, sosyal ihtiyaç ve isteklerini karşılama esaslardan hareket ederek inşa edilmelidir (Erel, Bilgin, 1992; Erkal, 2000).

Standart düzenlemeler yalnız yaşlıların değil herkesin ulaşılabilirlik sorununu çözecek ve yaşam kalitesini arttıracaktır.

Akdemir N. (2002). Yaşlılarda Evde Bakım ve Yaşam Kalitesine Etkisi. (Ed: Yeşim K) Geriatri. Turgut Yayıncılık Tic A.Ş. s: 235-240.

Akdur, R. (1998). Konut ve İnsan Sağlığı Açısından Önemi. Halk Sağlığı ( Akdur, R ve Diğerleri). Anrjp A.Ş Tıp Kitapları ve Bilimsel Yayınlar No:26, Ankara.

Akgün S, Bakar C, Budakoğlu İ. (2004). Dünya'da ve Türkiye'de Yaşlı Nüfus Eğilimi, Sorunları ve İyileştirme önerileri. Türk Geriatri Dergisi, 7(2): 105-10.

Arnaz, Z. (1996). Aile Bütünlüğü Dışında Kalanlar ve Konutları. "Diğerleri"nin Konut Sorunları. (Der: E.M. Komut) TMMOB Mimarlar Odası, Ankara

Bertan M, Çakır B (1997). Halk Sağlığı Yönünden Kazalar. Halk Sağlığı Temel Bilgiler ( Ed; Bertan, M; Güler, Ç). Güneş Kitabevi, Ankara.

Cihan Ü. A, Dinç G, Oruçoğlu A, ve ark. (2001). Manisa Muradiye Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşlılarda Kaza Sıklığı ve Kaza ile İlişkili Faktörler. Yedinci Halk Sağlığı Günleri. 11-13 Eylül Eskişehir.s:21.

Cumming, R., at ali (1999). Home visits by an Occupational Therapist For Assesment and Modification of Environmental Hazards: A Randomized Trial of Falls Prevention. J. American Geriatrics Society, 47:1397-1402.

Dönmez L, Gökkoca Z. (2003). Accident Profile of Older People in Antalya City Center, Turkey. Ardı Gerontol Geriatr. 37:99-108.

Elbaş, N.Ö., Arpacı, F. (2004). Yaşlı Bireyin Evde sağlık Bakımı. Yaşlılık Disiplinler arası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler (Ed: Velittin Kalınkara) Odak Yayınevi, Ankara, s: 119-134.

Erdal, R. (1989). Halk Sağlığı Yönünden Yaşlılık. H.Ü. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı No: 89/50, Dizi No: 9, Ankara.

Erel, S.S., Bilgin, O. (1992). Yaşlıların Konuta İlişkin Tercih ve Beklentilerinin İncelenmesi. Ev Ekonomisi Dergisi. 8 (5 ): 61-68. Nüve Matbaası. Ankara.

Erkal.S.,Şafak,Ş. (1994). Ev Kazalarına Neden Olan Konut Faktörlerinin İncelenmesi .Sağlık Dergisi, 66(1-2):31-41.

Erkal, S, Şafak Ş.(2003).Yaşlılıkta Görülen Ev Kazaları ve Nedenleri. Nısbo Dergisi, 4:32-3

Erkal, S. (2004). Kırıkkale Ovacık Mahallesinde Yaşayan 65 Yaş ve Üzerindeki Kişilerin Ev Kazalarına Karşı Önlem Alma Durumlannın İncelenmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi 14(4): 85-90.

Erkal, S. (2005). Kırıkkale Ovacık Mahallesinde Yaşayan 65 Yaş ve Üzeri Kişilerin Ev Kazaları ile Karşılaşma Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin İncelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 8(1): 256-59.

Gill,T. (1999). Preventing Falls to Modify the Environment or The Individual. Journal American Geriatrics Society.47:1471-1472.

Güner P, Güler Ç. (2002).Yaşlıların Ev Güvenliği ve Denetim Listesi. Geriatri. 5;4: 150-154.

H.Ü. Gebam (2001). Yaşam Kalitesi Rehberi. H.Ü Geriatrik Bilimler Araştırma ve

Inaba, at ali. (2003). Long-term Outcomes After Injury in the Elderly. J Trauma. 54:486-91. (Karaduman ve ark., (2004) Yaşlılıkta Fiziksel Bağımsızlık ve Yaşam Kalitesi. Yaşlılık Gerçeği. H.Ü. Genatrik Bilimler Araştırma Merkezi, H.Ü. Hastaneleri Basımevi, Ankara. s:79-96' den alınmıştır).

Kalınkara, V. (2004). Yaşlı Konutlarında İç mekan Tasarımının Ergonomik Boyutu. Yaşlılık Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar , Çözümler (Ed: Velittin Kalınkara) Odak Yayınevi, Ankara, s: 59-79.

Karaduman ve ark., (2004). Yaşlılıkta Fiziksel Bağımsızlık ve Yaşam Kalitesi. Yaşlılık Gerçeği. H.Ü. Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi, H.Ü. Hastaneleri Basımevi, Ankara. s:79-96.

Karaduman, A. (2005). Yaşlı için Fiziksel Aktivite. Yaşlılar ve Belediyeler. Hacettepe Üniversitesi Keçiören Belediyesi Belediyecilik ve Halk Sağlığı Eğitim Araştırma Merkezi. Yayın no: 10. Aygiil Ofset, Ankara, s: 53-61.

Keskinoğlu P, Giray H, Pıçakçıefe M ve ark. (2004). İnönü Sağlık Ocağı Bölgesindeki Yaşlılarda Ev İçi Kazalar. Türk Geriatri Dergisi. 7(2):89-94.

Kirby S .D. (2002). Safe, Comfortable Housing for the Elderly. http:// www. cdc. gov/ nasd/ docs/ dOOOlOl- d000200/ d000139/ d0O0139html. 4

Kurie, S; Cumming, R.(1996). Preventing Falls in The Elderly at Home. A Community Based Program. The Medical Journal of Australia.l65(21):459.

Kutsal Y.G.(2003). Yaşlanan Dünya, Yaşlanan Toplum, Yaşlanan İnsan. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni. 24(3-4): 1-6.

Kutsal, Y.G. (2005a). Yaşlanan Dünya. Yaşlılar ve Belediyeler. Hacettepe Üniversitesi Keçiören Belediyesi Belediyecilik ve Halk Sağlığı Eğitim Araştırma Merkezi. Yayın no: 10. Aygül Ofset, Ankara, s: 13-20.

Kutsal, Y.G. (2005b). Ev Güvenliği. Sağlıklı Yaşlanma. Geriatri Derneği.Öncü Basımevi, Ankara, s: 189-192.

Kuzeyli Yıldırım Y, Karadakovan, A.(2004). Yaşlı Bireylerde Düşme Korkusu ile Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki. Türk Geriatri Dergisi. 7(2):78-83.

Lach, H. et all.(1991). Falls in the Elderly; reliability of a Classification System. J.Ame.Griatr. Soc. 39:197-202.

Lee VM, Wong TW, Lau CC. (1999). Home Accidents in Elderly Patients Presenting to an Emergency Department. Accid Emerg Nurse. 7:96-102.

Norton, R. et ali. (1997). Circumstances of Falls Resulting in Hip Fractures Among Older People. J.Ame.Griatr. Soc. 45(9): 1108-1112.

Onat, Ü. (2004). Yaşlanma ve Sosyal Hizmet. Yaşlılık Gerçeği. H.Ü. Geriatrik Bilimler Araştırma

Terzioğlu, G. ve ark. (2004). Yaşlılıkta Sosyal ve Ekonomik Yaşam, Yaşlılık Gerçeği. H.Ü.Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi, H.Ü. Hastaneleri Basımevi, Ankara. s:115-129

Topaç Ş. (2002). Gata Eğitim Hastanesinde Rutin İncelemeye Tabi Tutulan Yaşlı Bireylerde Ev Kaza Sıklığı, Kaza Özellikleri ile Nedenleri ve Bunun Yaşadıkları Konut Özellikleri İle İlişkisi. Hemşirelik Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara

Türel, G. (2004). Yaşlılar için Sunulan Kentsel Servisler. Yaşlılık Disiplinlerarası Yaklaşım. Sorunlar, Çözümler (Ed: Velittin Kalınkara) Odak Yayınevi, Ankara. s:81-100

Uysal, A; Ardahan, M; Ergül, Ş.(2004). Ev ortamında Yaşayan Yaşlılarda Düşme Risklerinin Belirlenmesi. IX. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı.3-6 Kasım. s.162.

[1] ^* Prof.Dr., Hacettepe Üniversitesi Ev Ekonomisi Bölümü, Öğretim Üyesi

^** Yrd.Doç.Dr.,Hacettepe Üniversitesi, Ev Ekonomisi Bölümü, Öğretim Üyesi

^*** Öğr.Gör.Dr., Hacettepe Üniversitesi, Ev Ekonomisi Bölümü, Öğretim Görevlisi